تحریمها و عدم سرمایه‌گذاری برای خرید اتوبوس باعث شد خطوط بسیاری از اتوبوس‌سازان سال‌ها خاک بخورد یا با حداقل ظرفیت کار کند. برخی نیز به‌طور کامل تعطیل شدند. با این‌حال، طی دو سه‌سال اخیر اتوبوس‌سازان بار دیگر آمادگی خود را برای تولید اعلام کردند و در انتظار انعقاد قرارداد با شهرداری‌ها و وزارت کشور بودند.
قراردادهای خوبی هم در این بخش امضا شد. هرچند اختلاف‌نظرهایی در این حوزه وجود دارد، اما در صورت مدیریت صحیح، می‌توان امیدوار بود با سرعت، ظرفیت خالی خودروسازان فعال شده و تیراژ تولید اتوبوس که توان ساخت داخلی آن وجود دارد، بیشتر شود. به‌تازگی، سخنگوی شهرداری تهران اظهار کرد پایتخت، به ۴هزار دستگاه اتوبوس نیاز فوری دارد؛ در حالی که ظرفیت تولید داخل کمتر از ۲هزار دستگاه اتوبوس در سال است.
اتوبوس‌سازان داخلی توان پوشش کل نیاز پایتخت را ندارند
بحث اولویت سفارش به اتوبوس‌سازان داخلی برای تامین نیاز پایتخت کشور و سایر کلانشهرها به اتوبوس این روزها بسیار داغ شده است. در این خصوص سخنگوی شهرداری تهران با بیان این‌که شهر تهران در وضعیت فعلی، حداقل به ۴هزار دستگاه اتوبوس نیاز فوری دارد اظهار کرد: «تعداد بیشتر از این را باید در افق چندساله برای تامین اتوبوس در نظر گرفت، این درحالی است که ظرفیت تولید داخل برای تامین اتوبوس کمتر از ۲هزار دستگاه در یک سال است.»
عبدالمطهر محمدخانی در توضیح این اولویت‌بندی در مورد سفارش اتوبوس به خودروسازان داخلی یا خرید خارجی تاکید کرد: «مدتی است که دوگانه انتخاب میان اتوبوس‌های تولید داخل یا اتوبوس‌های خارجی شکل گرفته است و برخی بدون بررسی دقیق ماهیت این دوگانه، اقدام به اظهارنظر می‌کنند، اما برای کشف واقعیت باید از منظر درست به تحلیل این موضوع پرداخت.»
وی افزود: «شاید در نگاه اول طرح این سوال که آیا باید شهرداری تهران میان تولید داخل یا واردات یکی را انتخاب کند، منطقی و عادی به نظر برسد. اما نیم‌نگاهی به وضعیت فعلی حمل‌ونقل عمومی شهر تهران و آمار موجود، ما را به این نتیجه می‌رساند که این سوال از اساس نادرست است. چراکه شهر تهران در وضعیت فعلی، حداقل به ۴هزار دستگاه اتوبوس نیاز فوری دارد. طبق طرح جامع ترافیک، تهران باید حداقل ۷هزار اتوبوس فعال داشته باشد، اما در وضعیت فعلی حدود ۳هزار اتوبوس داریم.»
محمدخانی همچنین می‌گوید به عبارت دیگر؛ برای رسیدن به این خواسته باید ۴هزار اتوبوس تامین شود و برخی برآوردها در مورد نیاز تهران به اتوبوس، حتی عدد ۱۱هزار اتوبوس را نشان می‌دهند.
سخنگوی شهرداری تهران تاکید کرد: «در رابطه با تامین نیاز از طریق تولید داخل باید گفت که ظرفیت تولید داخل برای تامین اتوبوس کمتر از ۲هزار دستگاه در یک سال است. با یک حساب و کتاب ساده مشخص می‌شود که انتخاب ما نمی‌تواند میان تولید داخل یا خارجی باشد، بلکه شهر تهران همزمان به تولید داخل و خارج نیاز دارد. از این رو، شهرداری تهران برای رسیدن به نقطه مطلوب تمام راه‌های پیش‌رو را رفته و گزینه اول استفاده از ظرفیت دولت بوده است.»
همه ظرفیت خط تولید یک خودروساز به شهرداری تهران رسید
محمدخانی با بیان این‌که شهرداری تمام تعهدات مالی‌اش را در این بخش انجام داده است، تصریح کرد: «امیدواریم تا پایان سال نزدیک به ۴۰۰ دستگاه اتوبوس را تحویل بگیریم. مسیر دوم تامین نیاز از طریق تولید داخل است؛ شهرداری تهران برای ۲هزار و ۵۰۰ دستگاه قرارداد امضا کرد و تمام شرکت‌های تولیدکننده‌ای را که متعهد بودند و کیفیت مناسبی داشتند، مورد بررسی قرار داد. برای نمونه با شرکت عقاب‌افشان قرارداد بست و تمام ظرفیت خط تولید این شرکت را خریداری کرد. همین‌طور توافقی با شرکت مپنا در مورد اتوبوس برقی داشت.»
۲۵۰۰ اتوبوس برقی با کیفیت از چین وارد می‌شود
سخنگوی شهرداری تهران همچنین درخصوص قراردادهای خارجی برای تامین اتوبوس گفت: «شهرداری تهران در مسیر موازی با ۲ مسیر ذکر شده، خریداری اتوبوس از شرکت‌های خارجی را در دستور کار قرار داد. در این مسیر اولویت با خرید اتوبوس‌های برقی است و در همین راستا قرارداد خرید ۲۵۰۰ اتوبوس برقی را با شرکت‌های با کیفیت و شناخته‌شده چینی بستیم.»
وی تاکید کرد: «بنابراین نمی‌توانیم میان تولید داخل یا خارج انتخاب داشته باشیم. نباید فراموش کرد میزان تیراژ تولید ازسوی تولیدکنندگان داخل در مقایسه با نمونه خارجی قابل‌مقایسه نیست؛ ظرفیت تولید شرکت‌های چینی در مواردی که ما بررسی کردیم گاهی ۱۰برابر ظرفیت داخلی است. به‌همین دلیل این مقایسه نمی‌تواند درست باشد.»
کیفیت و تحویل به‌موقع؛ دو شرط همکاری با اتوبوس‌سازان داخلی
سخنگوی شهرداری تهران در ادامه به دو شرط برای همکاری با خودروسازان داخلی اشاره و اظهار کرد: «در میان شرکت‌های داخلی با متعهدترین‌ها قرارداد بسته‌ایم. شهرداری نیز به تمام تعهداتش عمل کرد؛ حتی در مواردی باید فقط قسط اول را پرداخت می‌کردیم، اما قسط دوم را نیز پرداخت کردیم.»
وی افزود: «تولیدکننده داخلی به ۲ شکل فعالیت می‌کند؛ برخی تولیدکنندگان به‌درستی در این حوزه فعالیت می‌کنند؛ اما متاسفانه برخی خودروسازها اقدام به واردات اتوبوس‌های چینی می‌کنند و از شهرداری تهران توقع دارند همان اتوبوس‌ها را به نام این‌که تولید داخل هستند، ۳۵درصد گران‌تر از نمونه مشابه چینی خریداری کند.»
محمدخانی ادامه داد: «باید گفت که شهرداری تهران هرگز حاضر نیست از جیب مردم به خودروساز کمک کند. در نهایت باید قبول کرد که کمبود اتوبوس در شهر تهران که منجر به انتظار طولانی مردم شریف تهران در صف‌های اتوبوس شده است را فقط با اتکا به ظرفیت داخل نمی‌توان تأمین کرد. البته این گفته به معنای حذف تولیدات داخلی نیست. بلکه شهرداری تهران تمام ظرفیت تولید داخلی را با ۲ شرط کیفیت و تحویل در زمان‌بندی مشخص خریداری می‌کند.»
